مجله ۹۶۹، وبلاگ اختصاصی خودرو

در قرن 21 که موضوع محیط زیست و مصرف انرژی در مرکز توجه جوامع و صنایع جهان قرار گرفته، در بحث خودرو عموما مقوله خودروهای کم مصرف و اقتصادی مطرح است و همه ما تقریبا تصور یکسانی از چنین خودروهایی داریم، خودرویی کوچک با موتور کوچک و حداقل میانگین مصرف سوخت در هر صد کیلومتر و کمترین انتشار گازهای آلاینده. در این مقاله ما روی مفهوم عمومی خودروی کم مصرف متمرکز هستیم و مسائل دیگر از جمله میزان انتشار گازهای گلخانه ای بعدا در مقالات دیگر مورد بررسی قرار خواهد گرفت زیرا بحث مفصل و مخصوص خودشان را دارند. در ادامه با رویکرد مقایسه ای میخواهیم ثابت کنیم تصور عمومی از یک خودروی کم مصرف چقدر صحت دارد و آیا خودروسازان راه درستی را میروند؟

برای جذابیت بیشتر بحث، من دو خودرو به سلیقه خودم انتخاب کردم که هر دو از دل یک فرهنگ صنعتی بیرون آمده اند. خودروی فیات پاندا، قرار است در این مقاله خودروی اقتصادی مورد بحث ما باشد و فراری دودیچی چیلیندری(تلفظ ایتالیایی به معنی 12سیلندر)، آدم بده داستان است که بنزین ها را میخورد و زمین را نابود میکند!

علت انتخاب هایم را شرح میدهم: در مورد فیات پاندا، خودروی بسیار محبوبی در بازار جهانی به شمار میرود که در کنار مزایای اقتصادی خودرویی کاربردی و بسیار کم مصرف است. از طرفی فراری دودیچی، به موتور معروف V12 فراری مجهز است که به مصرف سوخت بالای خود شهرت دارد و خود ماشین، یک ماشین سوپرجیتی غیرکاربردی و لوکس است. هر دو ایتالیایی هستند و میدانیم دو کمپانی هموطن هر چقدر هم که سیاست ها و خط مشی های متفاوتی را دنبال کنند، در نهایت ریشه فکری یکسانی دارند و میتوان آنهارا مقایسه کرد. مقدمه گفتن کافی است و باید به سراغ بحث اصلی برویم که لازم است پیش از آغاز آن، نگاهی به جدول بیندازید و یک مقایسه برای خود داشته باشید. برداشت شما از این جدول چیست؟

این اعداد، بر اساس مشخصات اعلامی کارخانه است و در مورد مصرف سوخت در واقع نتایج تقریبی به دست آمده بر اساس تست WLTP اروپا است که از سال 2017 جایگزین تست NEDC شده است، نمیخواهم وارد جزئیات این دو تست استاندارد بشوم و به طور خلاصه باید بگویم که WLTP کمی واقع گرایانه تر طراحی و تدوین شده است. ما هم چند ضرب و تقسیم ساده انجام داده ایم.

همانطور که مشاهده میکنید، حجم موتور فراری تقریبا پنج برابر فیات است و به ازای هر صد کیلومتر پیمایش جاده، حدود سه برابر سوخت بیشتری نسبت به فیات مصرف میکند، این در حالی است که سه برابر پاندا سیلندر دارد و به ازای هر لیتر حجم موتور، 44.4 اسب بخار قدرت بیشتری تولید میکند. هر دو موتور در نوع خود بهترین هستند، موتور فیات به عنوان یک موتور کم مصرف از راندمان مطلوبی برخوردار است اما نکته اعجاب انگیز در ردیف آخر مقایسه خودش را نشان میدهد که فراری نیز به عنوان یک موتور فوق العاده پیشرفته پرفورمنس تنفس طبیعی، فوق العاده کم مصرف است و برای تولید هر اسب بخار، حتی از فیات پاندا هم بنزین کمتری مصرف میکند! یعنی درواقع اگر موتور فراری و فیات ابعاد یکسانی داشتند، میتوانستیم بگوییم که یک موتور پرفورمنس از یک موتور اقتصادی، اقتصادی تر عمل میکند!!!

پس موضوع، صرفا مقدار مصرف سوخت خودرو نیست، بلکه مسئله مهم این است که این سوخت درحال سوختن، چقدر از انرژی اش به کار مفید تبدیل میشود و چقدر آن هدر میرود. این تصور که موتور هرچه کوچکتر و ضعیف تر، کم مصرف تر و بهینه تر در واقع متعلق به زمانی است که یک مکانیک در گاراژ خانه اش موتور میساخت، نه زمانی که بهترین مهندس های جهان با پیشرفته ترین ابزارها در کارخانه موتور میسازند! اگر این مقایسه را بین هر زوج خودروی کم مصرف و پرفورمنس دیگر انجام دهید خواهید دید که خودروهایی با موتورهای پرفورمنس، به نسبت کار مفید و قابلیت هایی که دارند، بسیار کم مصرف تر هستند و اگر حجم و ابعاد موتورها یکسان باشد، به نسبت کارایی شان، هزینه طراحی و تولیدشان چندان بالاتر نیست.

موضوع قرار است جالب تر هم بشود، وقتی بشنوید که در دنیای واقعی که شرایط استاندارد و آزمایشگاهی حکمفرما نیست هم، موتورهای پرفورمنس با اختلاف بیشتری برتری خودشان را از لحاظ مصرف سوخت نشان میدهند. با بررسی منحنی مشخصه یک موتور پرفورمنس و یک موتور مثلا کم مصرف، پی خواهید برد که پیک کمترین مصرف سوخت در موتورهای کم مصرف، بازه خاصی از محدوده دور موتور را شامل میشود و شیب نمودار آن بسیار زیاد است که یعنی آن عددهای دوست داشتنی داخل کاتالوگ، همه دروغ هستند زیرا شما هرگز نمیتوانید تمام طول مسیر خود در رانندگی، دور موتور را در آن محدوده ثابت نگه دارید، درحالی که درموتورهای پرفورمنس، منحنی مصرف سوخت شیب ملایمی داشته و در تمام بازه دور موتور، تقریبا مقدار یکسانی دارد و ثابت شده موتورهای پرفرومنس در دنیای واقعی، پیمایش بیشتری از همتایان کم مصرف خود دارند. حتما تعجب میکنید و مخالف هستید اما باید بگویم این چیزی از صحت این موضوع کم نمیکند که یک موتور هر چقدر بهتر و دقیق تر با محوریت پرفورمنس طراحی شود، خود به خود در مصرف سوخت و سایر پارامترهای مهم کاربردی بهبود خواهد یافت. تازه هنوز تمام نشده است! در علم طراحی موتور یک اصل ساده وجود دارد که با افزایش حجم موتور و تعداد سیلندر میتوان به گشتاور و راندمان حجمی های بالاتر دست یافت که بطور غیر مستقیم، میتواند بر مصرف سوخت تاثیر مثبت گذاشته و عملا موتورهای پر حجم تر، نسبتا مصرف سوخت بهینه تری از موتورهای کم حجم دارند! یعنی ببینید این تصور که خودروی کوچک با موتور کوچک کم مصرف و دوست دار محیط زیست است چقدر اشتباه و دور از واقعیت است. ما را با عددهای داخل کاتالوگ گول زده اند. خودروهای کوچک، تولیدشان ارزان و تیراژشان بالا و کاربرد و لذتشان ناچیز است، به نفع سازنده و بی نفع برای مصرف کننده، این است که با اعداد و شعار آنهارا میفروشند زیرا اغلب مردم، هیچ چیز از ماشین نمیدانند، درحالی که فکر میکنند میدانند. به خاطر داشته باشید که احتمال اینکه فراری دودیچی دوست دار محیط زیست و یک خودروی کم مصرف واقعی باشد، خیلی بیشتر از این است که فیات پاندا چنین ماشینی باشد، چون فراری(یا هر خودروی پرفرومنس دیگری) برای هر لیتر بنزین که میسوزاند، ارزش بیشتری قائل است!

در ادامه یک مقایسه مختصر از مفهوم سوخت اقتصادی و کارایی سوخت نیز آمده که تفاوت های اصلی آنهارا به خوبی نشان میدهد.

امیدوارم حق مطلب را به خوبی ادا کرده باشم و ذهنیت جدیدی در خصوص پدیده مصرف سوخت و خودروی کم مصرف کسب کرده باشید. منتظر شنیدن نظراتتون هستم و اگر سوال و ابهامی وجود دارد، ما پاسخگوی شما هستیم.